همه ما گاهی اوقات احساس می‌کنیم که در زندگی‌مان سرگردان هستیم. نمی‌دانیم برای شروع کردن چه تصمیمی برایمان بهتر است. بعضی وقت ها هم وارد یک مسیر شدیم ولی به مشکل خوردیم یا اینکه پیشرفت خیلی کندی داریم. در این مواقع، حضور یک لایف کوچ که با مهارت و تخصصش در لایف کوچینگ بتواند تمرکز ما را بر روی خودمان و چالشهایمان بیشتر کند تا بتوانیم بهترین راهکارها را از درون خودمان پیدا کنیم، ارزشمند است.
لایف کوچینگ چیست؟ لایف کوچینگ یا کوچینگ زندگی به معنای کمک به افراد برای پر کردن فاصله بین جایی که اکنون هستند و جایی که می‌خواهند در زندگی به آن برسند، تعریف می‌شود. این مفهوم به افراد کمک میکند تا اهداف خود را شناسایی کرده و به وسیله ابزارها و روش‌های مختلفی که توسط لایف کوچ‌ها ارائه می‌شود، به این اهداف نزدیک‌تر شوند.
لایف کوچینگ معمولاً با حرفه‌های دیگری مثل تراپی و مشاوره اشتباه می‌شود، اما تفاوت‌های قابل توجهی بین آنها وجود دارد. در لایف کوچینگ، کوچ به افراد کمک میکند تا در بخش‌های مختلف زندگی خود که نیاز به ذهن باز یا بهبود عملکرد دارند، پیشرفت کنند. برخلاف تراپیست‌ها که بیشتر به مشکلات روانی و عاطفی گذشته می‌پردازند، یا مشاورانی که راهکارهای مشخصی ارائه می‌دهند، لایف کوچ‌ها تمرکزشان بر روی آینده و بهبود کیفیت زندگی مراجعان است. در این مقاله، به بررسی دقیق‌تر لایف کوچینگ و تفاوت‌های آن با سایر خدمات مشابه خواهیم پرداخت.
کوچینگ زندگی چیست؟
طبق تعریف فدراسیون جهانی کوچینگ ICF، لایف کوچینگ در واقع یک گفتگوی بالغانه میان دو فرد بزرگسال است که نهایتا باعث ایجاد آگاهی جدید در مراجع و حرکت رو به جلوی او به سمت هدفش می شود. برخی از مراجعان با هدفی مشخص به جلسات کوچینگ وارد می‌شوند، اما در بسیاری از موارد، آنها با چالشی مبهم و نامشخص مواجه هستند.
فرآیند کوچینگ زندگی معمولاً با شناسایی این چالش‌ها و درک مسئله اصلی یا زیربنایی آنها آغاز می‌شود. پس از آن، لایف کوچ می‌تواند به مراجعان خود کمک کند تا جهت‌گیری روشنی برای خود تعیین کنند و اهدافی در یک یا چند جنبه از زندگی‌شان تنظیم نمایند.
در برخی موارد، فرآیند کوچینگ با دستیابی به وضوح بیشتر درباره چالشهای فرد به پایان می‌رسد. در موارد دیگر، تمرکز فرآیند به سمت چگونگی دستیابی به اهداف مراجعان تغییر میکند.
اهدافی که در فرآیند کوچینگ زندگی تعیین می‌شوند، ممکن است با گذشت زمان و در حین تحول شخصی مراجع تغییر کنند. این تغییرات به عنوان یک مانع محسوب نمی‌شوند، بلکه نتیجه طبیعی از توسعه خودآگاهی در مرحله‌ای از رشد شخصی هستند. با تغییرات شخصی، باورها، نیازها و اولویت‌های ما نیز تغییر می‌کنند و به ما کمک می‌کنند زندگی‌ای را با هماهنگی بیشتری با هویت واقعی خود بسازیم.
بازتاب (Reflection) یکی از مهم‌ترین عوامل برای افزایش خودآگاهی است و این همان چیزی است که یک لایف کوچ با آن به مراجعان خود کمک میکند. کوچ‌های حرفه‌ای هرگز دیدگاه‌ها یا راه‌حل‌های خود را به مراجعان تحمیل نمی‌کنند، بلکه به آنها کمک می‌کنند تا درباره خودشان تأمل کنند، به وضوح بیشتری درباره باورهایشان دست یابند و آگاهانه انتخاب کنند که چه چیزی را می‌خواهند.
لایف کوچ کیست و چه کار میکند؟
لایف کوچ یا کوچ زندگی به افراد کمک میکند کیفیت زندگی خود را در جنبه‌های مختلف بهبود بخشند. یک کوچ زندگی، این کار را با استفاده از ابزارهای مهارتی مختلفی که عمدتاً در گفتگوهای کوچینگ به کار می‌روند، انجام می‌دهند.
کوچ زندگی با متخصص سلامت روان تفاوت دارد و کوچینگ زندگی یک درمانِ پزشکی یا درمان روانی نیست.
لایف کوچ جلسات کوچینگ را به صورت فردی (یک به یک) یا گروهی برگزار می‌کنند. هدف این جلسات و گفتگوهایی که در طول آنها انجام می‌شود، توسط مراجع یا گروه تعیین می‌شود. لایف کوچ‌ها با پرسیدن سؤالات کوچینگ و استفاده از ابزارهای کوچینگ، این گفتگوها را به سمتی هدایت می‌کنند که به نتایج مطلوب منجر شود و به مراجع کمک کنند تا به بینش‌های جدیدی دست یابد.
علاوه بر کارهایی که در جلسات انجام می‌شود، لایف کوچ‌ها ممکن است تمرین‌هایی را به مراجعان خود محول کنند تا به فرآیند کوچینگ کمک کرده و مسئولیت انجام آنها را به عهده مراجعان بگذارند.
لایف کوچینگ به عنوان منبع درآمد
علاوه بر جلسات کوچینگ، لایف کوچ‌ها معمولاً کسب و کار خود را نیز مدیریت می‌کنند و به تمام جنبه‌های حرفه‌ای خود رسیدگی می‌کنند (مگر اینکه به عنوان یک کوچ درون‌سازمانی استخدام شده باشند). آنها خدمات و پیشنهادات خود را توسعه می‌دهند، فعالیت‌های بازاریابی یا فروش را برنامه‌ریزی و اجرا می‌کنند، به حسابداری خود رسیدگی می‌کنند و مالیات خود را پرداخت می‌کنند. دقیقاً مانند هر کارآفرین دیگر.
برخی از لایف کوچ‌ها که ممکن است آنها را در رسانه‌ها ببینید، بینش‌های خود را به یک کتاب، دوره یا سخنرانی تبدیل کرده و به عنوان سخنران یا نویسنده فعالیت می‌کنند.
یک لایف کوچ، قبل از هر چیز، فرآیند کوچینگ را انجام میدهد و تحولات بزرگی را در زندگی مراجعان خود ایجاد میکند. آنها به طور مستمر در حال بهبود مهارت‌های خود، توسعه روش‌شناسی و گسترش ابزارهای کوچینگ خود هستند. ممکن است در طول حرفه‌شان به دنبال آموزش‌های بیشتر باشند و صلاحیت‌های خود را با روش‌ها و تکنیک‌های دیگر تکمیل کنند، مانند EFT (تکنیک آزادی احساسی یا تپینگ)، NLP (برنامه‌ریزی عصبی-زبانی)، تنفس‌درمانی و غیره.
اگر علاقه مند ورود به این حوزه هستید، باید بگوییم دوره کوچینگ زندگی معمولا به شکل مستقل نیست. بلکه شما باید یک دوره جامع کوچینگ را بگذرانید و اصول ومهارت های پایه کوچینگ را یاد بگیرید. دوره آموزش کوچینگ آکادمی ستاره شمال، شما را برای ورود به دنیای کوچینگ آماده می کند و شما با گذراندن این دوره حتی می توانید مدرک بین المللی کوچینگ از ICF بگیرید.
انواع لایف کوچینگ
لایف کوچینگ دارای انواع مختلفی است و هر نوع می‌تواند بر اساس رویکرد و تخصص کوچ و همچنین حوزه‌ای که بر آن تمرکز دارد، متفاوت باشد. در اینجا به برخی از رایج‌ترین انواع لایف کوچینگ اشاره می‌شود:
- کوچینگ فردی: تمرکز بر کمک به افراد برای بهبود جنبه‌های مختلف زندگی شخصی و شغلی آنها.
- کوچینگ ذهنی: کمک به تقویت ذهن و ایجاد عادات سالم ذهنی.
- کوچینگ مواجهه با غم و اندوه: کمک به افراد برای مقابله با غم و اندوه و گذر از مراحل مختلف آن.
- کوچینگ موفقیت: تمرکز بر دستیابی به اهداف خاص و ارتقاء سطح موفقیت در زندگی.
- کوچینگ ارتباطات: بهبود مهارت‌های ارتباطی و افزایش کارایی در تعاملات بین‌فردی و ارائه‌ها.
- کوچینگ سلامت و تغذیه: کمک به افراد برای بهبود وضعیت جسمانی و انتخاب‌های سالم تغذیه‌ای.
- کوچینگ خواب: کمک به بهبود کیفیت خواب و ایجاد عادات خواب سالم.
- کوچینگ شهودی یا معنوی: تمرکز بر رشد معنوی و ایجاد ارتباط عمیق‌تر با خود.
- کوچینگ روابط: کمک به بهبود و تقویت روابط شخصی و خانوادگی.
- کوچینگ تحول‌آفرین: تمرکز بر ایجاد تغییرات عمیق و پایدار در زندگی افراد.
- کوچینگ رهبری و توسعه: تمرکز بر توسعه مهارت‌های رهبری و تقویت توانایی‌های مدیریتی.
- کوچینگ عملکرد حداکثری: تمرکز بر دستیابی به حداکثر کارایی و موفقیت در هر زمینه‌ای.
- کوچینگ DEIB (تنوع، برابری، شمول و تعلق): کمک به ایجاد محیط‌های کار متنوع و شمول‌گرا.
- کوچینگ آنلاین: ارائه کوچینگ از طریق پلتفرم‌های آنلاین برای دسترسی آسان‌تر.
- کوچینگ کارآمدی ارتباطات: بهبود مهارت‌های ارائه و تعاملات بین‌فردی.
این انواع مختلف لایف کوچینگ نشان‌دهنده تنوع گسترده‌ای هستند که در این حوزه وجود دارد و هر کدام می‌توانند به شکلی خاص نیازهای مراجعین را برآورده کنند.
چرا مردم به یک لایف کوچ نیاز پیدا می‌کنند؟
بسیاری از افراد به دلیل احساس گیر افتادن در زندگی یا شغل خود، مواجهه با احساسات دشوار یا مشکلات روانی، یا عبور از یک دوره انتقالی زندگی، به دنبال کمک از یک لایف کوچ می‌روند. با این حال، دلایل زیادی وجود دارد که باعث می‌شود افراد به سراغ یک متخصص کوچینگ بروند. در ادامه به چند نمونه از این دلایل اشاره می کنیم:
- عبور از یک تغییر شغلی یا تغییر مسیر حرفه‌ای
- عدم رضایت از شغل یا حرفه فعلی
- جستجوی هدف و معنا در زندگی
- گیر کردن در یک پروژه یا ناتوانی در پیشبرد آن
- احساس خستگی یا کمبود انرژی خلاقانه
- تمایل به بهبود مهارت‌های رهبری یا مدیریتی
- دشواری در اتخاذ تصمیمات پیچیده زندگی یا شغلی
- سردرگمی در مورد هویت واقعی خود
- کمبود انگیزه برای دستیابی به اهداف
- نیاز به کمک در برنامه‌ریزی زندگی
- مواجهه با چالشهای روابط شخصی
- عبور از یک جدایی یا از دست دادن عزیزان
همان‌طور که می‌بینید، زندگی انسان پر از چالشهای پیچیده است و همه ما در دوره‌هایی از زندگی با مشکلاتی روبرو می‌شویم که نیاز به کمک داریم.
لایف کوچ چه میکند؟
کوچ‌ها فراتر از ارائه یک دیدگاه خارجی یا حضور دلگرم‌کننده‌ای که ممکن است از یک دوست انتظار داشته باشید، هستند. از کوچینگ شغلی گرفته تا کمک به شما در مسائل شخصی، کوچ‌های حرفه‌ای از روش‌ها و ابزارهای اثبات‌شده‌ای استفاده می‌کنند که می‌تواند در هر شرایطی به مراجعان خود کمک کند.
بسیاری از کارآفرینان، رهبران سطح بالا، ورزشکاران و هنرمندان با یک یا چند کوچ برای دستیابی به اهداف و بهبود عملکرد خود کار می‌کنند. این افراد معمولاً با تصمیمات پرخطر و موقعیت‌های احساسی یا جسمی چالش‌برانگیزی در کار روزمره خود مواجه هستند که به تنهایی از پس آن بر نمی‌آیند.
اما لایف کوچینگ فقط برای حرفه‌ای‌های سطح بالا نیست. برای هر کسی که به دنبال وضوح و راهنمایی در زندگی خود است، می‌تواند مفید باشد. خوشبختانه، بیشتر مردم متوجه شده اند که درخواست کمک اشکالی ندارد و سرمایه‌گذاری بر روی خود در درازمدت نتیجه میدهد.
اگر بخواهید چیزی خاص را یاد بگیرید، مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود دهید، اعتماد به نفس خود را افزایش دهید، از چیزی که مسیر شما را مسدود کرده عبور کنید، به اهداف خود برسید یا به دنبال وضوح بیشتر باشید، کار با یک لایف کوچ می‌تواند از شما حمایت کند.
تفاوت بین لایف کوچینگ و تراپی چیست؟
تراپیست‌ها اغلب با لایف کوچ‌ها اشتباه گرفته می‌شوند. این دو حوزه به دلیل اینکه هر دو به مردم کمک می‌کنند تا احساس بهتری داشته باشند و در زندگی خود پیشرفت کنند، شباهت‌هایی دارند. با این حال، لایف کوچینگ و تراپی اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند.
وقتی از تراپی صحبت می‌کنیم، به کار روانپزشکان و روانشناسان اشاره داریم که به عنوان تراپیست‌ها یا متخصصان سلامت روان شناخته می‌شوند. روانپزشکان، متخصصان مجاز سلامت روان هستند که می‌توانند شرایط روانی را تشخیص دهند و درمان کنند. آنها می‌توانند آزمایش‌های پزشکی انجام دهند و دارو تجویز کنند.
باید توجه داشت، در مواردی که روند زندگی مراجع مختل شده باشد و با اختلالات عملکردی و روانی باشد (مثلا افسردگی، اضطراب شدید، اعتیاد، خودکشی و …) دست و پنجه نرم می کند، باید به مشاور یا درمانگر مراجعه کند. اما اگر مراجع اختلال عملکردی یا روانی شدید ندارد و صرفا می خواهد به عملکرد حداکثری برسد، کوچینگ انتخاب بهتری است. حتی اگر در طی جلسات کوچینگ، اگر کوچ تشخیص داد مراجعش نیاز به درمان دارد، متعهد است که او را به تراپیست معرفی کند.
تراپیست یا روانشناس باید دارای تحصیلات دانشگاهی در رشته روانشناسی (یا در برخی کشورها، رشته های مشابه دیگر) یاشد و برای فعالیت خود نیاز به مجوز از سازمان مربوطه دارد. اما یک لایف کوچ نیازی به مدرک لایف کوچینگ ندارد. هرچند می‌توانند مدارک و گواهینامه معتبر مانند ICF (فدراسیون بین‌المللی کوچینگ) داشته باشند، که قویا توصیه می شود.
وجه اشتراک لایف کوچینگ و تراپی
وجه مشترک همه این ارائه‌دهندگان خدمات این است که همه آنها بر کمک به مردم برای حفظ سلامت روانی تمرکز دارند، اما روش‌های آنها تفاوت‌های زیادی دارد. تراپی معمولاً بر مدیریت مشکلات سلامت روان و بهبود از ترومای گذشته تمرکز دارد. تراپیست به مشتریان کمک میکند تا رویدادهای زندگی خود را پردازش کنند و ابزارهایی برای مقابله با احساسات خود یاد بگیرند.
تراپی معمولاً بیشتر بر مسائل ناشی از رویدادهای گذشته تمرکز دارد، در حالی که کوچینگ بیشتر به آینده نگاه دارد. البته، می‌تواند همپوشانی بین این دو روش وجود داشته باشد، اما معمولاً برای مراجع مفیدتر است که با تراپی حول یک مسئله کلیدی شروع کند و سپس بعداً به کوچینگ منتقل شود.
بدیهی است که هیچ‌کدام از این دو روش بهتر از دیگری نیستند. آنها صرفاً ابزارهای متفاوتی برای ایجاد تغییر ارائه می‌دهند و یک مراجع ممکن است در زندگی خود در نقاط عطف خاصی از هر دو فرآیند تراپی و کوچینگ بهره‌مند شود.
مثال تفاوت بین تراپی و کوچینگ
فرض کنید اخیراً انگیزه خود را در کار از دست داده‌اید و نیاز به کمک دارید تا دوباره بتوانید با انگیزه بیشتری کارهای روزمره خود را انجام دهید.
اگر گمان می کنید که این مسئله ممکن است با مشکلات بزرگتری که به سلامت روانی شما مرتبط است، در ارتباط باشد، یک تراپیست ممکن است گزینه بهتری باشد. به عنوان مثال، افسردگی عملکردی (high-functioning depression) ممکن است پشت نقاب انجام وظایف روزمره شما پنهان بماند. در همین حال، ممکن است احساس کنید فعالیت‌هایی که قبلاً به شما لذت می‌دادند، دیگر آن احساس را به شما نمی‌دهند. یا اینکه همیشه احساس خستگی مزمن و بی‌حالی داشته باشید، مدت زیادی مشکل خواب داشته باشید یا از فعالیت‌های اجتماعی دوری کنید.
از سوی دیگر، اگر در سایر جنبه‌های زندگی خود احساس خوبی دارید اما صرفاً از کار فعلی خود خسته شده‌اید، کوچینگ انتخاب بهتری برای شماست. یک کوچ شغلی می‌تواند به شما کمک کند که نه تنها وضعیت شغلی فعلی خود را بلکه مسیر شغلی بلندمدت خود را نیز شفاف کنید. و جایی را پیدا کنید که در آن رضایت شخصی بیشتری داشته باشید.
تفاوت بین کوچینگ و مشاوره
مشاوره فرایندی است که درآن یک متخصص برای چالشهای مراجع راه حلهای مشخص و حرفه ای ارائه می دهد. بنابراین مشاور (consultant) فردی است که در حیطه خاصی تمرکز و تخصص دارد. و می تواند توصیه ها و راه حلهای مطمئن و ثابت شده برای رفع مشکل ارائه دهد.
در حالیکه در کوچینگ راه حل ارائه نمی شود. کوچ به مراجع کمک می کند به آگاهی عمیقتری از مساله اش برسد. و راه حل شخصی سازی شده خود را (که ممکن است با راه حل فرد مشابه دیگری فرق کند) پیدا کند.
مثال تفاوت بین کوچینگ و مشاوره
فرض کنید که شما یک تیم حرفه‌ای را هدایت می‌کنید و با مشکلاتی مواجه هستید که به طور مداوم عملکرد شما به عنوان یک رهبر را مختل میکند.
یک مشاور تخصصی در زمینه شما می‌تواند نقشه راهی از روش‌های معمولی که در این نوع موقعیت‌ها کار میکند، به شما ارائه دهد. او ممکن است تجربه مشاوره به بسیاری از رهبران در حوزه شما را داشته باشد و از دانش جمعی و چارچوب‌های تخصصی صنعت که می‌تواند ارائه دهد، بهره‌مند شوید.
از سوی دیگر، یک کوچ رهبری می‌تواند به شما کمک کند تا مهارت‌های بنیادی مورد نیاز برای موفقیت و پیشرفت در توسعه شخصی و حرفه‌ای را به دست آورید. حتی اگر او در صنعت شما تجربه نداشته باشد، می‌تواند به شما کمک کند تا در زمینه‌هایی مانند ارتباط مؤثر، حل مسئله، و تصمیم‌گیری رشد و بهبود یابید.
تفاوت‌های بین کوچینگ، تراپی و مشاوره
حالا که پاسخ سوال مهم “کوچینگ زندگی چیست؟” را می‌دانید، می‌توانید تصمیم بگیرید که آیا به دنبال یک کوچ، تراپیست، یا مشاور باشید.
به طور خلاصه:
- جلسات کوچینگ زندگی می‌تواند به شما در دستیابی به اهداف شخصی یا حرفه‌ای، رفع موانع پیش روی شما و نحوه غلبه بر آنها کمک کند.
- یک تراپیست دارای مجوز می‌تواند به شما در مدیریت مشکلات روانی و درمان آسیب‌های گذشته کمک کند.
- یک مشاور (consultant) می‌تواند به شما در حل مشکلات خاص و ارائه دستورالعمل‌هایی برای رفع آن، معمولاً در زمینه های مدیریتی و کسب‌وکار، کمک کند.
اگر فکر می‌کنید که خودتان وارد صنعت کوچینگ شوید، ممکن است بخواهید ابتدا تحقیقاتی در مورد نوع کوچ که می‌خواهید شوید، انجام دهید. در مقاله آینده شغلی کوچینگ در مورد انواع کوچینگ و بازارکار آن صحبت کردیم.
مزایای استفاده از لایف کوچینگ
کار با یک لایف کوچ مزایای زیادی دارد و این صنعت میلیارد دلاری هر ماه هزاران جستجو آنلاین را به خود اختصاص میدهد.
آمارهایی که نشان می دهد نتایج و مزایای کوچینگ زندگی چیست:
- 80% از افرادی که با یک کوچ کار می‌کنند، گفته اند که اعتماد به نفس آنها افزایش یافته است.
- 70% از کسانی که کوچینگ دریافت کرده‌اند، شاهد بهبود در عملکرد کاری، روابط و مهارت‌های ارتباطی خود بوده‌اند.
- بازگشت سرمایه متوسط کوچینگ هفت برابر سرمایه‌گذاری و هزینه کردن در کوچینگ است.
- 68% از مشتریان کوچینگ، سرمایه‌گذاری خود را باز می‌گردانند.
- 73% از کسانی که کوچ استخدام کرده‌اند، گزارش می‌دهند که این موضوع به آنها در بهبود عملکرد کاری، مهارت‌های ارتباطی، مهارت‌های بین‌فردی، روابط، تعادل کار/زندگی و سلامت عمومی کمک کرده است.
- 99% از مشتریان کوچینگ، از تجربه خود “رضایت” یا “بسیار راضی” هستند.
- کوچینگ فردی، بهبود بهزیستی روانی مشتریان را به همراه دارد و به کاهش استرس بیش از حد و طولانی، پایین بودن تاب‌آوری و نارضایتی از زندگی کمک میکند.