بسیاری از ما در مقاطعی به مسیر شغلی خود فکر می‌کنیم و از خود می‌پرسیم: «آیا مسیر درستی را انتخاب کرده‌ام؟» و «چطور می‌توانم در عین وفادار ماندن به ارزش‌های شخصی‌ام، درآمد خوبی داشته باشم؟» این سوالات مهم هستند ولی پاسخ دادن به آن‌ها همیشه ساده نیست.
چه در آغاز یک مسیر شغلی جدید باشیم و چه احساس کنیم که در شغل فعلی‌مان به بن‌بست رسیده‌ایم، کوچینگ شغلی میتواند کمک بزرگی به افراد باشد. زیرا کوچ شغلی به مراجع خود کمک می کند بینش‌ها، اطلاعات و برنامه‌های عملی در مسیر رسیدن به اهداف شغلی خودش را پیدا کند.
کوچینگ شغلی یکی از شاخه های کوچینگ است و با توجه به پیچیدگی ها و شرایط محیطهای کاری کمک موثری به افراد می کند. در ادامه با کوچینگ شغلی بیشتر آشنا خواهیم شد و به ابزارها، سوالات و الگوهایی که می‌توانند به ما در این مسیر کمک کنند، می‌پردازیم.
کوچینگ شغلی چیست؟
در زندگی مدرن، مرزهای بین زندگی کاری و شخصی و همچنین بین شغل و خانواده به طور فزاینده‌ای مبهم شده است و این دو بخش از زندگی ناگزیر بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند.
کوچینگ شغلی (Career Coaching) به طور معمول بر انتخاب‌ها و تحولات مرتبط با تغییر شغل تمرکز دارد و به کوچینگ مسیر شغلی نیز شناخته می شود. این نوع کوچینگ میتواند به ایجاد تعادل میان جنبه‌های مختلف زندگی نیز کمک کند. کوچ شغلی (career coach) به مراجعین خود کمک می‌کند تا اهداف شغلی خود را تعریف کنند و استراتژی‌هایی برای رسیدن به آن‌ها ایجاد کنند، در عین حال که به سایر ابعاد زندگی نیز توجه دارند.
دو مدل زیر از مدلهای معروفی هستند که می توانند در کوچینگ شغلی بسیار مفید و تاثیرگذار باشند:
مدل GROW
این مدل که توسط جان ویت‌مور معرفی شده است، یک ابزار قدرتمند برای تعیین و دستیابی به اهداف شغلی است. عناصر کلیدی مدل گرو عبارتند از:
- هدف (Goal): مراجعین اهداف خود را تعیین می‌کنند.
- واقعیت (Reality): آن‌ها وضعیت فعلی خود را بررسی می‌کنند.
- گزینه‌ها (Options): مراجعین گزینه‌های موجود برای دستیابی به اهداف را کشف می‌کنند.
- اراده (Will) یا مسیر پیش رو (Way forward): آن‌ها مسیر انتخابی را نهایی می کنند و با تعهد اقدام می کنند.
مدل OSCAR
این مدل که بر رویکردی مبتنی بر راه‌حل تمرکز دارد، فرآیند کوچینگ را به چندین مرحله تقسیم می‌کند تا هدف و زمینه های فعالیت را به‌خوبی درک کرده و راهکاری برای رسیدن به آرزوهای شغلی مراجع پیدا کند. مراحل این مدل شامل:
- نتیجه (Outcome): درک نتیجه مطلوب و اهداف بلندمدت فرد در آینده ایده آل او.
- وضعیت (Situation): کمک به مراجع برای آگاهی از مهارت‌ها، توانایی‌ها، سطح دانش و احساساتش در لحظه فعلی.
- انتخاب‌ها (Choices): بررسی گزینه‌های موجود برای رسیدن به نتیجه مطلوب.
- اقدامات (Actions): شناسایی بهبودها و بهترین روش‌ها برای اجرای آن‌ها.
- بازبینی (Review): برگزاری بررسی‌های منظم برای اطمینان از اینکه مراجع در مسیر درست قرار دارد.
تفاوت کوچینگ شغلی و مشاوره شغلی
کوچینگ شغلی و مشاوره شغلی (career counseling) در برخی موارد همپوشانی دارند و هر دو به چالش‌های مشابه می‌پردازند، اهدافی قابل مقایسه تعیین می‌کنند و از مکالمات فرد به فرد استفاده می‌کنند.
با این حال، تفاوت مهمی بین این دو وجود دارد: مشاوره شغلی بیشتر به ارائه راهکار و راه حل می پردازد، در حالی که کوچینگ شغلی تمرکز بیشتری بر زمان حال و آینده دارد. کوچینگ به مراجع کمک می‌کند تا روی اقدامات و تصمیم‌گیری‌های فعلی برای دستیابی به اهداف آینده تمرکز کند. در مقاله ای به طور کامل به بررسی تفاوتهای کوچینگ و مشاوره پرداخته ایم.
تفاوت کوچینگ اجرایی و کوچینگ شغلی
کوچینگ اجرایی اغلب به مدیران ارشد و رهبران سازمان‌ها اختصاص دارد و به توسعه رهبری از طریق مکالمات تأملی یک به یک کمک می‌کند. این نوع کوچینگ نیازمند سطح بالایی از اعتماد، حمایت و امنیت است.
با این وجود، کوچینگ اجرایی تنها محدود به مدیران رده بالا نیست، بلکه میتواند به توسعه مهارت‌های رهبری و مدیریت در هر سطحی از سازمان کمک کند.
سه هدف اصلی کوچ‌های شغلی
کوچ‌های شغلی که به افراد در مسیرهای شغلی متغیر کمک می‌کنند، اغلب روی سه هدف اصلی تمرکز دارند:
- ارزیابی پتانسیل توسعه مراجع بر اساس موقعیت شغلی فعلی، اهداف و شایستگی‌های او.
- افزایش آگاهی مراجع در مورد فرصت‌های توسعه حرفه‌ای، چالش‌ها و موانع احتمالی.
- توسعه دانش و مهارت‌های لازم برای برداشتن گام‌های مناسب در جهت انتخاب شغل مناسب یا پیشرفت شغلی.
بیشتر افرادی که به کوچینگ شغلی نیاز دارند یا در حال بررسی شروع یک شغل جدید هستند یا در آستانه تغییر شغلی قرار دارند که ممکن است از کنترلشان خارج شده باشد.
در نهایت، هدف اصلی یک کوچ شغلی این است که به افراد کمک کند شغلی را پیدا کنند که عاشق آن هستند. گاهی این کار شامل بررسی نقش فعلی و یادگیری مهارت‌های جدید است و در مواقعی نیز، خلق مسیری کاملاً جدید که با اهداف شغلی و معنای کار همخوانی دارد.
وظایف کوچ شغلی چیست؟
کوچ شغلی یک شرح وظیفه ثابت و یکسان برای همه ندارد، زیرا مسیر شغلی هر فرد مانند اثر انگشت او منحصربه‌فرد است. هر مسیر شغلی به پشتیبانی شخصی‌سازی‌شده نیاز دارد، به‌ویژه در طول فرآیند جستجوی شغل یا توسعه حرفه‌ای.
با این حال، وظایف کلیدی کوچ در موارد مختلف شباهاتی دارند که می‌توانند به اشکال زیر مشاهده شوند:
- مدیریت تغییرات شغلی: نقش کوچینگ در کمک به افراد برای پیمایش در مسیر تغییرات شغلی مهم و تاثیرگذار است.
- تقویت مهارت‌های مصاحبه: کمک به آماده‌سازی مراجعین برای مصاحبه‌های شغلی از جمله تمرین مصاحبه‌های آزمایشی.
- تفسیر نتایج ارزیابی‌های شغلی: کوچ‌ها به مراجعین کمک می‌کنند تا نتایج ارزیابی‌های شغلی خود را تحلیل کرده و بازخورد مناسب ارائه دهند.
- کمک در برنامه‌ریزی شغلی: کمک در طراحی نقشه راه و برنامه‌های دقیق برای دستیابی به اهداف شغلی.
- تعیین اهداف شغلی: کمک به مراجعین در تعیین اهداف شغلی کوتاه‌مدت و بلندمدت.
- کشف فرصت‌های شغلی جدید: کوچ‌ها به افراد در بررسی گزینه‌های جدید شغلی و فرصت‌های شغلی کمک می‌کنند.
- تقویت پرسونال برندینگ: کمک در زمینه برندسازی شخصی و ایجاد پروفایل حرفه ای.
- ایجاد تعادل بین کار و زندگی: کمک به مراجعین در ایجاد تعادل بهتر از طریق تعیین مرزها و اولویت‌بندی‌های مناسب.
- فرآیند جستجوی شغل: حمایت مراجعین در فرآیند جستجوی شغل جدید.
- یافتن جایگاه در نقش‌های جدید: کوچ‌ها به افراد کمک می‌کنند تا در شغل یا نقش جدید خود جایگاه بهتری پیدا کنند.
- ارتقاء مهارت‌ها: کمک به افراد برای ارتقاء یا یادگیری مهارت‌های جدید در شغل فعلی‌شان.
- توسعه حرفه‌ای: شناسایی استراتژی‌های جدید برای پیشرفت حرفه‌ای.
- بازخورد: ارائه بازخورد و اصلاحات بر روی رزومه‌ها و کاور لتر مراجعین.
چه کسانی از کوچینگ شغلی بهره‌مند می‌شوند؟
پاسخ کوتاه؟ همه می‌توانند از کوچینگ شغلی بهره‌مند شوند.
پاسخ کامل تر؟ هر فرد این توانایی را دارد که به عمق بیشتری از پتانسیل خود دست یابد، اما همه نمی‌توانند به تنهایی این کار را انجام دهند. کوچینگ به افراد کمک می‌کند تا با هدف، وضوح و اشتیاق بیشتری زندگی کنند و مسیر شغلی خود را بهبود بخشند.
برای بیدار کردن پتانسیل انسانی، باید واقعیت‌های نیروی کار امروزی را در نظر بگیرید. در مشاغل پرتنش و پرتقاضا، حفظ تعادل کار و زندگی دشوار است و کوچینگ شغلی نقطه شروع برای حمایت و رشد است. از طریق کوچینگ می‌توان مشارکت، سلامت روانی و بهره وری کارکنان را افزایش داد.
چه افرادی به کوچینگ شغلی نیاز دارند؟
کارمندانی که به دنبال رشد هستند
کوچینگ به آن‌ها کمک می‌کند تا با اهداف شغلی بلندمدت و رشد حرفه‌ای خود آشنا شوند.
افرادی که در جستجوی تغییر شغل هستند
افرادی که به دنبال تغییر مسیر شغلی یا یافتن تعادل بین کار و زندگی شخصی خود هستند.
افراد تازه‌کار
کوچینگ به تازه‌واردها کمک می‌کند تا بهتر در نقش‌های جدید جای بگیرند و مهارت‌های لازم را کسب کنند.
مدیران و رهبران سازمانی
کوچینگ شغلی میتواند به مدیران کمک کند تا مهارت‌های رهبری خود را تقویت کنند و تأثیر بیشتری در سازمان داشته باشند.
9 مزیت کوچینگ شغلی
همکاری با یک کوچ شغلی میتواند فواید بسیاری به همراه داشته باشد. در ادامه به 9 مورد از بهترین مزایای کوچینگ شغلی اشاره می‌کنیم:
- وضوح: کشف اهداف حرفه‌ای که منجر به ایجاد شور و خلاقیت می‌شود.
- تطبیق‌پذیری: تنظیم و تطبیق مسیر شغلی برای هماهنگی با آرزوها و نیازهای در حال تحول.
- بینش: پشتیبانی از تصمیم‌گیری‌های شغلی با اعتماد به نفس و آگاهی.
- استراتژی: طراحی نقشه راه استراتژیک برای فصل بعدی مسیر شغلی.
- هماهنگی: دستیابی به تعادل بهتر بین کار و زندگی شخصی.
- قدرت‌بخشی: شناسایی و تقویت مهارت‌ها و نقاط قوت مرتبط با شغل.
- اثرگذاری: تسلط بر خودبازاریابی برای نمایش استعدادها و اهداف.
- رضایت‌مندی: ایجاد نقش‌های شغلی با محوریت ارزش‌های فردی و حرفه‌ای.
- شکوفایی: آزادسازی پتانسیل فردی از طریق ارتباط بین ارزش‌ها و اهداف شغلی.
4 مهارت و تکنیک در کوچینگ شغلی
کوچینگ شغلی از چندین رویکرد مانند درمان شناختی-رفتاری (Cognitive-Behavioral Therapy)، روایت‌درمانی (Narrative Therapy)، روانشناسی مثبت‌نگر (positive psychology) و رویکرد مراجع‌محور (Person-Centered Therapy) تکنیک‌های عملی را به کار می‌گیرد. هر جلسه کوچینگ ممکن است متفاوت باشد، اما چهار تکنیک زیر جزو مهارت‌های اساسی هر کوچ شغلی هستند:
ارزیابی (Conducting assessments)
کوچ باید نیازها، ارزش‌ها و حوزه‌های مختلف زندگی مراجع را شناسایی کند و به او در درک این موارد کمک کند. پرسش‌های زیر میتواند در این مرحله مفید باشد:
- تاریخچه شخصی و خانوادگی مراجع در زمینه کار چیست؟
- چه ارزش‌ها و حوزه‌های زندگی برای مراجع از اهمیت بیشتری برخوردارند؟
برنامه ریزی (Planning)
شناسایی وضعیت فعلی و هدف نهایی مراجع بسیار حیاتی است.
به عنوان مثال:
«من در بخش فروش فعالیت می‌کنم اما می‌خواهم به بازاریابی منتقل شوم.»
همچنین باید به تعهدات دیگر مانند زمان‌بندی و مسائل مالی توجه داشت.
تعیین معیارها (Defining the exit criteria)
کوچینگ شغلی باید هدفی مشخص و روشن داشته باشد.
سوالی که می‌توان مطرح کرد:
چگونه مراجع میتواند بداند که موفق شده است؟
رفع ضعف های مهارتی (Address skill deficits)
مراجع ممکن است برای ایفای نقش جدید خود در شغلش به مهارت‌های متفاوت یا اضافی نیاز داشته باشد. شناسایی نیازهای مهارتی و اقدام برای برطرف کردن کمبودها از جمله گام‌های ضروری در کوچینگ شغلی است.
12 سوال برای پرسیدن از مراجعین کوچینگ شغلی
برای کمک به مراجعین در کشف ارزش‌ها، شناسایی منابع شخصی و ایجاد ایده‌های شغلی، سوالات زیر می‌توانند مفید باشند:
سوالاتی برای بررسی ارزش‌ها:
- چه موضوعات یا مسائلی بیشترین شور و اشتیاق را در شما ایجاد می‌کنند و چرا؟
- چه اثری یا میراثی می‌خواهید از خود به جا بگذارید؟
- اولویت‌های اصلی شما در زندگی چیست و چگونه با اهداف شغلی‌تان همسو هستند؟
- چه نوع محیط کاری یا فرهنگ سازمانی بیشترین بهره‌وری را از شما به نمایش می‌گذارد؟
سوالاتی برای شناسایی منابع شخصی:
- چه مهارت‌ها یا توانایی‌هایی دارید که دیگران اغلب از آن‌ها قدردانی می‌کنند؟
- به زمانی فکر کنید که با چالشی بزرگ مواجه شدید. چگونه بر آن غلبه کردید و از چه نقاط قوت شخصی استفاده کردید؟
- چه فعالیت‌ها یا کارهایی را آنقدر دوست دارید که هنگام انجام آن‌ها گذر زمان را احساس نمی‌کنید؟ این موضوع چه چیزی در مورد استعدادهای طبیعی شما بیان می‌کند؟
- ویژگی‌های شخصیتی شما چگونه به موفقیت شما در برخی حوزه‌ها کمک می‌کند؟
سوالاتی برای ایجاد ایده‌های شغلی:
- اگر هیچ محدودیتی وجود نداشت، چه شغلی را انتخاب می‌کردید و چرا؟
- علایق یا سرگرمی‌های شما خارج از ساعات کار چیست؟
- اگر منابع و پشتیبانی نامحدودی داشتید، چه کسب و کار یا فعالیت کارآفرینانه‌ای را شروع می‌کردید؟
- به زمان‌هایی فکر کنید که بیشترین هیجان و انرژی را احساس کرده‌اید. آیا مشاغل یا صنایع خاصی وجود دارند که احساسات مشابهی در شما برانگیزند؟
دوره رایگان کوچینگ ستاره شمال میتواند شروعی برای ورود شما به حوزه کوچینگ باشد. در این دوره با استراتژی‌های طلایی و راهکارهای عملی از زبان دکتر شهاب اناری آشنا خواهید شد.
چگونه کوچ شغلی شویم؟
کوچینگ شغلی به عنوان زیرمجموعه‌ای از کوچینگ حرفه ای شناخته می‌شود. برای ورود به این حوزه و فعالیت به عنوان کوچ شغلی، می‌توانید در دوره آموزش کوچینگ آکادمی ستاره شمال شرکت کنید. این دوره جامع، ابزارها و مهارت‌های لازم را در اختیار شما قرار می‌دهد تا بتوانید پس از اتمام آن به عنوان یک کوچ شغلی حرفه‌ای فعالیت خود را آغاز کنید. با تمرکز بر توسعه مهارت‌های کوچینگ در حوزه کسب و کار، این دوره به شما امکان می‌دهد تا به افراد کمک کنید تا مسیر شغلی خود را با اطمینان و برنامه‌ریزی دقیق‌تر طی کنند.
با توجه به افزایش نیاز افراد به خدمات کوچینگ، آینده شغلی کوچینگ روشن است و در صورت شروع اصولی آن می توان از طریق آن درآمد مناسب و بالایی کسب کرد.
پرسش‌های متداول در مورد کوچینگ شغلی
تفاوت کوچینگ شغلی و مشاوره شغلی چیست؟
مشاوره شغلی معمولاً بر تحلیل گذشته و ارائه راه‌حل‌های مشخص متمرکز است، کوچینگ شغلی به آینده نگاه می‌کند و مراجعان را برای رسیدن به اهداف بلندمدت و تغییرات مثبت در مسیر شغلی هدایت می‌کند. کوچینگ شغلی بیشتر بر رشد و توسعه فردی و حرفه‌ای تمرکز دارد.
آیا پس از اتمام دوره کوچینگ می‌توان به عنوان کوچ شغلی فعالیت کرد؟
بله، با شرکت در دوره کوچینگ آکادمی ستاره شمال و تکمیل آن، شما مهارت‌های لازم برای شروع فعالیت به عنوان کوچ شغلی را کسب می‌کنید. کوچینگ شغلی بخشی از کوچینگ حرفه ای است و این دوره جامع شما را برای ورود به این حوزه آماده می‌کند.
چه افرادی می‌توانند از کوچینگ شغلی بهره‌مند شوند؟
هر کسی که به دنبال بهبود وضعیت شغلی، تغییر مسیر حرفه‌ای، یا یافتن تعادل بین زندگی کاری و شخصی است، میتواند از خدمات کوچینگ شغلی استفاده کند. این فرآیند برای افراد در تمامی مراحل شغلی، از تازه‌واردان تا مدیران با تجربه، مفید است.
دوره کوچینگ آکادمی ستاره شمال شامل چه موضوعاتی است؟
این دوره شامل موضوعاتی همچون توسعه مهارت‌های کوچینگ، مدیریت تغییرات شغلی، برنامه‌ریزی استراتژیک، و ایجاد تعادل بین زندگی شخصی و کاری است. همچنین، پس از اتمام دوره، شما قادر خواهید بود به عنوان یک کوچ حرفه ای و یا کوچ شغلی شروع به فعالیت کنید.
ویژگی‌های یک کوچ شغلی خوب چیست؟
یک کوچ شغلی خوب ویژگی‌های زیر را دارد:
- شنونده فعال و خوب
- ارتباط گیر قوی
- متعهد به رشد و توسعه
- داشتن مدرک کوچینگ معتبر از مؤسسات معتبر مانند ICF
- پشتیبانی شغلی شخصی‌سازی شده
آیا کوچینگ شغلی به یافتن شغل کمک می‌کند؟
بله، کوچ‌ها می‌توانند در فرآیند جستجوی شغل کمک کنند. هرچند این تضمینی برای دریافت پیشنهادهای شغلی نیست، اما آن‌ها شما را در بهبود مهارت‌های جستجوی شغل، نوشتن رزومه، آماده‌سازی برای مصاحبه و بهبود قابلیت‌های حرفه‌ای همراهی می‌کنند.